Za dobro projektovanje uređaja i njegov kasniji pouzdan rad, potrebno je znati protok, sastav otpadne vode i varijacije u sastavu, tako da je neophodno prikupiti što više podataka, da bi kasniji rad uređaja i sastav izlazne vode zadovoljio sve zahtjeve.

Uvođenje novih standarda u proizvodnji i zakona, kao i kažnjavanje zbog nepoštovanja propisa o prečišćavanju otpadnih voda, nameću primenu uređaja i postrojenja za njihovu preradu, kako bi se voda mogla bezbedno ispuštati u okolinu. Načelo odgovornosti zagađivača - bilo pravno ili fizičko lice koje svojim nezakonitim ili neispravnim aktivnostima dovodi do zagađenja životne sredine, odgovorno je sukladno zakonu.

S obzirom na variranje sastava, posebno industrijskih otpadnih voda, zavisno od izvora, ne postoji univerzalni pokazatelj koji bi bio primeren za sve vrste otpadnih voda, što znači da ne postoji ni standardni uređaj ili postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda. Standardi se formiraju na osnovu različitih parametara, kao što su boja, mutnoća, pena, ulja i masti, BPK5 i HPK, pH vrednost, suva materija, suspendovane čestice, teški metali, nutrijenti poput azota i fosfora, kao i prisustvo toksičnih supstanci i drugi.

Naši uređaji i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda su potpuno automatizovani. Sastoje se od niza fizičko-hemijskih i bioloških operacija koje su neophodne kako bi voda zadovoljila parametre propisane zakonom o vodama, pre nego što se ispušta u okolinu. Redovne analize ovih voda od strane ovlašćenih institucija rezultiraju dobijanjem vodoprivredne dozvole.

U našoj zemlji se uglavnom pojavljuju tri vrste otpadnih voda: komunalne, industrijske i otpadne vode iz prehrambene industrije.

Jedan od najboljih uređaja za prečišćavanje komunalnih otpadnih voda je protočni aerobno – anaerobni uređaj za prečišćavanje sanitarnih (fekalnih) otpadnih voda. Komunalne otpadne vode sadrže organske materije, uključujući fiziološke izlučevine ljudi i ostatke hrane, kao i neorganske materije koje potiču od sredstava za pranje, raznih deterdženata i različitih čvrstih materijala. Sapuni i deterdženti su površinski aktivna jedinjenja koja menjaju površinski napon vode i koncentrišu se na površini vode.



U protočnom aerobno-anaerobnom uređaju (PAA), prečišćavanje otpadnih voda odvija se kontinuirano. Dotok otpadne vode je konstantan kroz sve komore. Prvo, otpadna voda ulazi u komoru K1 (pogledajte Sliku 1). U komori K1 se gravitaciono talože plivajuće i lebdeće čestice, uključujući lišće, komade papira, delove tkanine i deo suspendovanih materijala u otpadnoj vodi. Komora K1 takođe služi za zadržavanje viška aktivnog mulja, što može stvoriti anaerobne uslove. Iz komore K1, gde je voda mehanički prečišćena, gravitaciono se ulazi u komoru K2. U komori K2, niskopritisnim kompresorom NK1, u otpadnu vodu se ubrizgavaju fini mehurići vazduha, što omogućuje mikrobiološko prečišćavanje uz pomoć aktivnog mulja (u aerobnim uslovima). Razdvajanje aktivnog mulja od prečišćene otpadne vode se odvija u komori K3, gde aktivni mulj pada na dno komore, dok gornji sloj prečišćene vode (efluenta) izlazi iz uređaja u recipijent. Deo zgusnutog aktivnog mulja se vraća u komoru K2, dok se višak prenosi nazad u komoru K1. U komorama K1 i K2 se nalazi demontažni lavirint kako bi se omogućilo duže kretanje vode i sprečilo površinsko kretanje tretirane vode kroz komore.

Otpadne vode iz prehrambene industrije su sa velikim organskim opterećenjem (2000 – 150 000 mg/l) se ne mogu prečistiti do zadovoljavajućeg nivoa samo sa mehaničkim i biološkim filtrima. U ovakvim slučajevima potrebno je instalirati kompleksno postrojenje koje će imati i hemijski tretman (neutralizaciju, koagulaciju, flokulaciju, oksidaciju, flotaciju).
Prečišćavanje otpadnih voda, sa postrojenjem predstavljenim na Slikama 1 i 2, se može ostvariti iz pogona prehrambena industrije kao što su: klanice, prerada mesa, prerada ribe, prerada salata, mlekare, proizvodnja čipsa, proizvodnja slatkih napitaka, konditorska industrija, pekare...

Otpadne vode iz metaloprerađivačke industrije najčešće potiču iz pogona površinske zaštite metala, uključujući i primenu nemetalnih prevlaka poput plastifikacije metala. Ove otpadne vode nastaju prilikom pranja i odmašćivanja metalnih površina te, osim metalnih jona gvožđa, sadrže i deterdžente, nitrate i fosfate.

Tehnološki postupak prečišćavanja otpadnih voda uključuje sledeće operacije i procese:

• Dovođenje otpadnih voda na lokaciju postrojenja u rezervoar za skladištenje rastvora iz kade 1, dok se direktno u reakcioni rezervoar ubacuju ispirne vode iz kade 2.
• Priprema i skladištenje hemikalija, uključujući rastvor sumporne kiseline, rastvor ferihlorida, suspenziju kreča i vodeni rastvor flokulanta (anjonski polielektrolit).
• Ubacivanje otpadne vode iz rezervoara za skladištenje rastvora u reakcioni rezervoar, uz mešanje otpadnih tokova i hemijsko taloženje (podešavanje pH-vrednosti, doziranje koagulanta, doziranje flokulanta).
• Razdvajanje faza u kontinualnom toku na gravitacionom taložniku – dekanteru ugušćivaču mulja, pri čemu izbistrena prečišćena otpadna voda izlazi iz dekantera u šaht za neutralizaciju, dok sa dna dekantera izlazi gravitaciono ugušćen mulj - talog.
• Mulj iz dekantera se obezvodnjava na komornoj filter presi, odakle se dobija muljna pogača i filtrat (efluent) od filtrirane otpadne vode koji se vraća nazad na liniju dekantera.
• Efluent iz dekantera, pre nego što uđe u šaht za neutralizaciju, filtrira se u filteru za deferizaciju radi uklanjanja zaostalih flokula gvožđe hidroksida.
• U šahti za neutralizaciju dodaje se kiselina ili baza kako bi se postigao neutralan pH efluente između 6,5 i 8,5. Na izlasku iz šahte vrši se i dezinfekcija, kontrolisana prema protoku efluente. Vodomer meri trenutni i kumulativni protok efluente koji izlazi u recipijent (u ovom slučaju gradska kanalizacija).

Prečišćene vode (efluenti) se mogu ispuštati, ako su odgovarajućeg kvaliteta, u prirodne vodotokove (potoke, reke, jezera, more), upumpavati pod zemlju, ili koristiti za zalivanje energetskih useva. Jedan od najnovijih pristupa za obradu vode je kroz izgradnju plantaža energetskih useva. Ovaj proces zahteva ravno zemljište, sa iskopanom rupom dubine do 2 metra i postavljenom vodonepropusnom folijom. Nakon toga se instalira drenski sistem koji se sastoji od glavne cevi i perforiranih cevi, a zatim se sve prekrije zemljom koja je prethodno iskopana. Na ovakvoj površini se zasade energetski usevi poput švedske vrbe, miskantusa, topole, itd. Prečišćene vode (efluenti) se zatim koriste za zalivanje ovih useva putem drenskih cevi, dok se prerađeni mulj iz digestora i bioloških bazena koristi kao organsko đubrivo (vidi Slika 3).
Biogas proizveden tokom tretmana ili prerade organskog otpada, koji može poticati sa stočnih farmi, industrijskih organskih proizvoda ili obrade otpadnih voda u gradskim postrojenjima, u kombinaciji sa fermentacijom može donekle doprineti energetskoj nezavisnosti Srbije, zamenjujući zagađujuća ili uvozna goriva.

U sistemima za klimatizaciju stambenog i poslovnog prostora, radni fluid je često voda. Takva voda mora biti posebno obrađena kako bi se korozija materijala svela na najmanju moguću meru. Parametri rashladnog fluida (vode) se moraju pratiti tokom eksploatacije, kao što su pH vrednost i koncentracija inhibitora. U slučaju dopunjavanja sistema, neophodno je obezbediti automatsko doziranje inhibitora duž linije za dopunjavanje. Naši uređaji za tretman rashladne vode rade u automatskom modu i njene parametre održavaju u granicama koje su propisane standardom.



Da bi se odredio sastav i količina potrebnih inhibitora, potrebno je:

• Utvrditi uzroke korozije rashladnih sistema (analizom postojeće tehničke dokumentacije, hemijskom analizom omekšane vode i korišćenih rashladnih fluida, određivanjem brzine korozije konstrukcionih materijala).
• Zaštiti rashladne uređaje od korozije (definisanjem sastava rashladnih fluida sa poboljšanim karakteristikama postojanosti od korozije).
• Pratiti brzinu korozije rashladnih sistema nakon primene zaštite od korozije.

Inhibitori u konkretnom slučaju moraju zadovoljavati sledeće zahteve:

• Ne smeju biti toksični.
• Moraju istovremeno sprečiti koroziju ne samo ugljeničnog čelika, već i bakra i aluminijuma.
• Potrebno je primeniti inhibitore koji su sposobni da spreče koroziju.